Tessie Oreta, Edukadora?

Matagal na ngang pinagpapasasaan ng mga baboy ang ating edukasyon, hindi pa nasiyahan ang mga namamahala at ngayo'y ibibigay pa ito sa mga ipis at bulati at uod at langaw.

Sa isang banda'y mahirap-hirap ding patawarin ang kinalaman ni Raul Roco sa pagpatupad ng Millennium Curriculum, na nagpapataas pa sa malala nang Amerikanisasyon ng ating edukasyon. Datapwat kailangan din namang kilalanin ang mga munting kabutihang nagawa niya, tulad ng pagtatanggal sa puwersahang paniningil ng kontribusyon sa mga magulang ng mga batang magpapatala sa mga paaralang pampubliko.

Sa kabuua'y masasabing ang Kagawaran ng Edukasyon ay maaari sanang inilagay sa higit pang mabubuting kamay kaysa sa mga kamay ni Raul Roco--bagama't ang kanyang mga kamay ay maituturing din namang hindi naman kasindumi ng mga kamay niyaong hangal na nagpapasok sa World Bank sa sistema ng ating edukasyon noong dekada 1980, bagay na nagpataas sa katangiang kolonyal ng ating edukasyon, at pagkatapos niyon ay nagkaloob pa sa ating mga pamantasan ng Education Act of 1982, na nagtatadhanang ang mga ito'y ay maaaring magtaas nang magtaas ng matrikula taun-taon kahit na walang matinding kadahilanan kapalit ng pagpapatupad ng kagaguhang kurikulum na isinaksak ng World Bank sa baga ng ating sistemang pang-edukasyon.

Datapwat kung binabalak nilang ipalit si Senadora Tessie Oreta kay Raul Roco sa pagiging Kalihim ng Edukasyon, ay! kahabagan ng tadhana ang bayang ito.

Anong edukasyon ang paiiralin ng isang Senadorang noong 1999 ay walang kahihiyang bumoto nang sang-ayon sa Visiting Forces Agreement, na nagbibigay ng mga pribilehiyong ekstrateritoryal at ekstrahudisyal sa mga tropang Amerikano?

Anong edukasyon ang paiiralin ng isang Senadorang nang manalo ang botong panig sa pagkukubli sa katotohanan noong nililitis sa Senado ang butihin at pantas na noo'y Pangulong si Joseph Ejercito Estrada ay nagsasayaw na waring isang belyas na nang-aakit ng mga hayok na kostumer na pinanunuluan ng laway sa isang beerhouse?

Ipinakikita ng nangyari kina Herbert Ocampo at Acsa Ramirez ang napakababa na ngayong kinasasadlakan ng lipunang itong may kapal pa ng pagmumukhang magsabi sa mga nagnanakaw ng ilang pirasong tinapay dahil sa desperasyong dulot ng labis na karalitaan na dapat silang magsisi sa kanilang mga kasalanan, na para bang ang kawalang-bahala sa paniniil ng tao sa taong siya nitong nagsusumigaw na kalakaran ay hindi isang walang kapatawarang kasalarinan. Hahayaan na lamang ba nating lumubog pa ito sa pamamamagitan ng paglalagay ng edukasyong isang pangunahing tagapaghubog ng kamalayan nito sa mga kamay na nanggigitata sa dugo ng bayan?

Ano ang Mangyayari sa Ating Edukasyon?

Hindi na kaipala kailangang itanong kung ano ang mangyayari sa ating edukasyon sa pagbibitiw ng Kalihim ng Edukasyon na si Raul Roco, sapagkat kung magsusuri lang tayo nang kaunti'y malalaman nating matagal nang pinagpapasasaan ng mga baboy ang ating edukasyon.

Mahigit sa limampung taon na tayong tinuturuang ang Rebolusyong 1896 ay likha ng klase ilustrada, kahit na bagama't maami sa mga namuno nito ay galing sa naturang uri, naging mahalagang salik ang paglahok ng batayang masa ng ating lipunan sa tagumpay nito.

Mahigit sa limampung taon na tayong tinuturuang ang mga Amerikano ay nagtungo sa ating lupain upang iligtas tayo sa mga Kastila. Sa ganito'y iwinawaglit ng ating edukasyon ang pag-amin ng isa mismong Heneral ng Hukbong Amerikano na nang matapos ang Rebolusyon ay ang Maynila at ang Cavite lamang ang hawak ng mga Amerikano at ang iba pang bahagi ng Pilipinas ay hawak ng mga Pilipino. Sa ganito'y iwinawaglit ng ating edukasyon ang mga kaimpaktuhang pinaggagawa ng mga Amerikano nang tutulan ng sambayanang Pilipino ang kanilang pang-aagaw ng ipinagwaging kalayaan.

Sa pamamagitan ng mga aklat-araling ang pagsusulat at paglalathala'y pinopondohan ng World Bank, tinuturuan tayong ang ating baya'y itinalaga ng kalikasan upang habang panahong umasa sa dayuhang puhunan, kahit na ipinakikita ng ating maikling karanasan sa patakarang Pilipino Muna ni Carlos P. Garcia, gaano man kalimitado ito, na napakalaking kabutihan ang maidudulot ng makabansang industriyalisasyon; at kahit na ipinakikita ng mga karanasan ng mga bansa sa Amerika Latina, lalo na ng Mehiko, na ang walang patumanggang pag-asa sa dayuhang puhunan ay walang naidudulot na mabuti.

At bukod pa riyan, pinapag-aaral lamang tayo ng ating edukasyon upang matuto ng mga gawaing kapaki-pakinabang sa mga transnasyunal na korporasyon. Hindi tayo pinapag-aral upang makilala ang ating mga sarili.

Pinakamalaking patunay nito ang munting sarbey na isinagawa ni Love Añover kamakailan ukol sa kanilang programang The Probe Team. Nakita sa munting sarbey na yaon na kayrami sa atin ang hindi nakatatalos ng kahalagahan ng pambansang wika--ang magsilbing pangkaisipang buklod ng ating lahi at kapahayagan ng ating paraan ng pagtingin sa mundo batay sa ating pangkasaysayang karanasan--at lubhang marami pa ang ni hindi nakaaaalam ng kung ilang titik mayroon ang ating alpabeto. Ang nakasusulukasok pa rito, marami ang ni hindi nakababatid ng kung ano ba yaong tinatawag na Linggo ng Wika, na sa ganang ami'y hindi na kailangang ipaliwanag.

At lalo pa nating makikita ang lawak ng pagkakatiwalag natin sa ating ka-Pilipinuhan kung matatandaang kamakaila'y namatay sina Levi Celerio, Lucio San Pedro, at Franz Arcellana--mga makabayang tagapagpanday ng kulturang Pilipino--nang hindi napapansin, gayong kayraming balita ang iniuukol sa pagbabangayan nina Joey Marquez at Alma Moreno, pagtungo ni Kris Aquino sa Estados Unidos, at sa napabalitang pagpapaopera ni Maui Taylor sa dibdib. Banggitin mo nga ang mga pangalang Levi Celerio, Lucio San Pedro, at Franz Arcellana, at malamang sa hindi'y makatatanggap ka ng tugong, "Sino sila?"

Kailangan pa ba nating itanong kung ano ang mangyayari sa ating edukasyon? Ano pa ang maaaring mangyari rito?

Sa Aming Lupain

Sa aming lupain, sa dakong silangan,
nangagiging santo ang mga tulisan,
habang ang may dangal, h'warang mamamayan,
kung siya'y ituring ay parang kawatan;
mahabaging langit, inyong kaawaan,
tulungan mo kaming nasa kahibangan!

Bida

Nang mag-people power sa lansangang EDSA,
militar ang siyang nahuling magpunta;
"Sundalo ang bida sa ating paglaban,"
anang Presidenteng 'niluklok ng bayan.

Cuyapo

Saksi ka sa kataksilan
ng nagdaang dantaon.
Cuyapo,
ikaw ang naging tanghalan
ng Senakulo ng kasaysayan,
kung saan ipinagkanulo
ng mga kayumangging Hudas
si Mabini
sa mga senturyong
may bitbit na bandilang mabituin.
Cuyapo
ng nagdaang dantaon,
ikaw ngayon ay nasa Maynila,
entablado ng korong kayumangging
umaawit ng mga salmo
kay Samuel.

Agosto 2, 2002
San Pedro, Laguna

Sunog, Panloloob, at Iba Pa

Kahapo'y ibinalitang nasunog ang bahay nina Herbert Bautista. Pangalawang beses na silang nasusunugan ng bahay; una ay noong si Joseph Ejercito Estrada pa ang Pangulo ng Pilipinas.

Ngunit ang higit na nagpapaiba sa sunog na naganap kamakailan sa kanilang bahay ay halos kasabay ito ng kung pang-ilan nang panloloob sa bahay nina Sonny Parsons.

At ang kakaiba sa mga nanloloob sa bahay nina Sonny Parsons ay ang tila walang hanggang tapang ng apog ng mga ito. Kataka-takang ang lalakas ng loob ng mga ito na muli pang manloob nang kung makailan pagkaraang mapatay ang ilan nilang kasamahan.

Kung titingnan nang magkakasama ang mga insidenteng ito, at mapansin nating halos ay kasabay din ang mga ito ng pagkakapagpahayag ng ating napakagiting na Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo ng pagtatatag ng isang "malakas na republika", na sinundan ng pagbasura sa patakarang maximum tolerance at paglutang na muli ng panukalang magpakalat ng mga sekreta upang diumano'y higit na madaling mahuli ang mga "kriminal", parang kayhirap na iwasang isiping labis na ang pagbibiro ng pagkakataon.

Kung iisipin nga namang halos ay sunud-sunod ang panloloob sa bahay nina Sonny Parsons at makalawa nang nasusunugan sina Herbert Bautista, madali tayong maliligaw--kung hindi tayo magiging kritikal sa pagtingin--sa paniniwalang desperado na ang kalagayan ng ating bayan, sapagkat maging ang mga kilalang taong tulad nila'y hindi na pinagpipitaganan, at samakatwid ay kailangan na ang matitinding hakbang, at samakatwid ay tama ang pagbasura sa maximum tolerance at pagpapakalat ng sekreta at dapat pang dagdagan ang mga hakbang na ito upang ganap na maging "malakas" ang ating republika.

Hindi namin sinasabing may alam sina Sonny Parsons at Herbert Bautista sa mga pangyayaring ito. Sa kasaysayan nila'y makikitang hindi utak-ahas ang mga ito na makikisakay sa kung anu-anong kabulastugan upang lumikha ng mga huwad na senaryong makapagbibigay-"katwiran" sa kung anong panukala. Datapwat maaaring may tumatarantado sa kanila, ginagawa silang halimbawa upang iligaw tayo tungo sa paranoyang magtutulak sa atin upang tanggapin ang matitinding hakbang. Hindi ba't may ID na galing sa militar ang pinakahuling nanloob sa bahay nina Sonny Parsons?

Kung babasahin natin ang kasaysayan, makikita nating ang paglikha ng huwad na mga senaryo ay naging kaparaanan upang papaniwalain ang mga taumbayan na ang mga partikular na ipinapanukala noon ay nararapat.

Ilang buwan bago ipahayag ang batas militar, tinambangan ang noo'y Kalihim ng Tanggulang Pambansa, si Juan Ponce Enrile. Pinagbabaril ang sinasakyan niyang awto. Namatay ang lahat niyang kasama sa sasakyan--ang tsuper at ang mga badigard--subalit siya'y nakaligtas nang walang anumang tama ng punlo. Paano mangyayari ito kung hindi niya alam na noong sandaling iyon ay may mamamaril sa kanya at hindi niya naihanda ang pagpusisyon sa paraang walang tatamang punlo sa kanya?

Ilang taon pagkaraan, parang tupang aamin si Enrile na ang pananambang na iyon ay palabas lamang upang papaniwalain ang mga taong kailangan na noon ang paggamit ng kamay na bakal.

Panahon din iyong binomba ang miting de abanse ng noo'y oposisyong Liberal Party sa Plaza Miranda. Ang naturang pambobomba'y halos kasabay din ng ilang serye ng pambobomba sa iba pang bahagi ng Kamaynilaan.

Di nagtagal, noong Setyembre 21, 1972, ipinahayag ng noo'y Pangulong Ferdinand Edralin Marcos ang pagpapatupad ng batas militar. Noon nagsimula ang walang kapantay na paglabag sa karapatang pantao.

Huwag nating hayaang iligaw tayo pabalik sa madilim na panahon ng batas militar.